Śląskie Śpiewanie 2012
Eliminacje rejonowe w Łubnianach
12 kwietnia 2012r. w Łubniańskim Ośrodku Działalności Kulturalnej w Łubnianach odbyły się eliminacje rejonowe Regionalnego Przeglądu Pieśni „Śląskie Śpiewanie” im. Prof. Adolfa Dygacza.
W eliminacjach wzięło udział 16 podmiotów wykonawczych.
Jury w składzie:
- Kazimierz Ratajczak
- Janina Dygacz
- Krystian Czech
oceniało wykonawców, biorąc pod uwagę następujące kryteria: dobór repertuaru, zachowanie cech gwarowych, walory wokalne, akompaniament, choreografię, ogólny wyraz artystyczny.
Do udziału w konkursie finałowym, który odbędzie się w Piekarach Śląskich, zakwalifikowali się następujący wykonawcy:
- Publiczne Przedszkole w Brzeziu – zespół wokalny
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Luboszycach – zespół wokalny
- Publiczne Gimnazjum ZSP w Dębskiej Kuźni – zespół wokalny
- PG w Biadaczu – solistka Julia Leja
- Łubiański Ośrodek Dział. Kult. – solistka Dominika Nawrat
- Solista Norbert Kleman z Opola
- Dom Kultury w Ozimku – zespół wokalny z Antoniowa
- Ośrodek Kultury i Sportu w Prószkowie – zespół wokalny „Ligockie Wrzosy”
- Gminny Ośrodek kultury w Dobrzeniu Wielkim – zespół wokalny „Kupskie Echo”
Wskazówki metodyczne do Przeglądu Piosenki Dziecięcej
„Śląskie Śpiewanie”
Dobór repertuaru.
„Cele Przeglądu Piosenki Dziecięcej „Śląskie Śpiewanie” przemawiają za tym, by brać pod uwagę utwory, których treść – związana z kulturą regionalną – odznacza się walorami estetycznymi i etycznymi.
Warto sięgać do opublikowanych już zbiorów, pieśni śląskich ( m.in. Juliusza Rogera, Józefa Ligęzy, Jana Taciny, Daniela Kadłubca i Adolfa Dygacza) a także odkrywać inne dawne pieśni (np. ze zbiorów kościelnych, takich jak „ Droga do nieba” Ludwika Skowronka) lub pieśni utrwalone jedynie w ustnych przekazach np. związane z kultem świętych – patronów parafii, patronów stanów i zawodów. W ocenie repertuaru uwzględnia się bowiem jego oryginalność i wartości ogólnoludzkie.
Teksty piosenek starajmy się dostosować do wieku wykonawcy ( wykonawców). Mogą to być również teksty humorystyczne i satyryczne. Unikajmy jednak utworów o treściach frywolnych.
Dobierając repertuar pod względem muzycznym , zwracajmy jednak uwagę na ambitus ( najwyższy i najniższy dźwięk w piosence) – zważajmy na to, aby nie przekraczał skali głosu dziecka. Śpiew nie powinien być prosty, czysty intonacyjnie z zaznaczoną frazą muzyczną i prawidłową dykcja. W śpiewie wielogłosowym szczególnej troski wymaga czystość harmoniczna. Warto wprowadzić elementy dynamiki. Warto też zadbać o oszczędny ruch sceniczny, który będzie stanowił ilustrację wykonywanej pieśni.
Dopuszcza się różne formy akompaniamentu np. fortepianowy, akordeonowy, kapeli ludowej, a w wyjątkowych sytuacjach keyboard i kasetę z nagranym akompaniamentem ( jeśli nie zabrania tego regulamin).
Etnografia – strój ludowy.
Strój ludowy nie jest warunkiem niezbędnym, by wziąć udział w konkursie – choć jest mile widziany.
Na każdej ziemi z Górnego Śląska występował trochę inny strój ludowy – najlepiej przeto sięgnąć po wzory lokalne, właściwe dla zamieszkanej przez uczestników konkursu okolicy: strój pszczyński, bytomski, raciborski, cieszyński itp. Strój bytomski nie może być uznany za najstosowniejszy dla występujących uczniów np. z Rybnika, Czechowic czy Opola.
Strój ludowy w każdej okolicy występował w kilku wariantach: jako paradny, odświętny, codzienny. Najczęściej występujący zestaw stroju śląskiego – zarówno dla kobiet, jak i dziewczynek – to: jakla, kiecka, fartuch ( w stroju cieszyńskim, bytomskim, pszczyńskim zawsze sięgają dolnej krawędzi kiecki), ewentualnie chustka. Dziewczęce głowy najczęściej były odkryte z warkoczami. Wieniec kwiatowy na głowie nosiły wyłącznie panny w najbardziej uroczystych sytuacjach: w procesji „ do obrazu” oraz w roli drużki na weselu. Nie tańczyły jednak w nich! Nie ma zatem przymusu zakładania ich i gorsetu.
Gwara
Teksty piosenek śląskich są w różnym stopniu nacechowane właściwościami gwarowymi: najczęściej słownikowymi ( np. starzyk „dziadek”, modry „niebieski”, zawdy „zawsze”) i fonetycznymi ( np. ptoszek – ptaszek, rzyka – rzeka, ida – idę), a częściowo także gramatycznymi (np. widziołech – widziałem) i słowotwórczymi ( np. maluśki – malutki).
Nie wszystkie zjawiska wymowy gwarowej dadzą się utrwalić na piśmie, nie wszystkie też są charakterystyczne dla całego Śląska. Np. cieszyńskie : widzym, środkowo śląskie: widza, północnośląskie: widzam oraz na Opolszczyźnie: widzis. A w pozostałej części Śląska widzisz, a więc wymowa bez mazurzenia.
Autorzy tekstów piosenek stylizowanych na gwarę celowo rezygnują z wprowadzenia niektórych cech wymawianych , by tekst zapisany był bardziej komunikatywny. W pisowni nie zawsze konsekwentnie są uwzględniane takie cechy, jak: ścieśnienia samogłosek o, e przed spółgłoskami: m, n, ń, r, l, ł. Np. stróna ( gwarowa wymowa wyrazu strona), tyndy ( gwarowa wymowa słówka tędy). Wymowa połączeń: rzi, szi, np. prziniesie, krziwy, grziby; twarda wymowa połączeń kie, gie, np. kedyś, droge (buty). Wykonawcy piosenek czynnie znający gwarę od dzieciństwa z pewnością uwzględnią gwarowy sposób wymawiania głosek oraz ich połączeń ( jeśli nawet nie będzie on zaznaczony w tekście pisemnym). Mogą jednak mieć z tym trudności te osoby, które są z gwarą śląską tylko osłuchane, lecz nie mówią nią na co dzień (np. dzieci przybyszy spoza Śląska). Dlatego dla zespołów i solistów nie znających czynnie gwary , warto tak dobrać repertuar, by znalazły się w nim utwory utrzymane w ogólnopolskiej odmianie języka ( z nielicznymi cechami dialektu np. słownikowymi) i teksty lekko stylizowane na gwarę, ale nie teksty w całości utrzymane w odmianie gwarowej.
W przygotowaniu do wykonania utworu trzeba zwrócić uwagę na to, aby wymowa dzieci była naturalna, a nie hiperpoprawna ( tzw. do literowana, zgodna z zapisem).
Zachęcajmy dzieci i młodzież do udziału w szkolnych i rejonowych eliminacjach przeglądu piosenki „Śląskie Śpiewanie”. Możliwość uczestników w zakresie doboru repertuaru, kompetencji gwarowej i przygotowania strojów są wprawdzie zróżnicowane, liczy się jednak przede wszystkim zainteresowanie pieśnią śląską, chęć podtrzymywania tradycji muzycznej, radość ze wspólnego śpiewania i słuchania pieśni. Wszystko sprzyja umacnianiu więzi młodego pokolenia z Małą Ojczyzną.”